Đột quỵ là bệnh cấp tính nguy hiểm, thường xảy ra đột ngột, tỷ lệ tử vong cao nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Mỗi năm tại Việt Nam có hơn 200.000 người bị đột quỵ, hơn 50% trong số đó tử vong và chỉ 10% sống sót để hồi phục hoàn toàn. Đáng lo ngại, đột quỵ đang có dấu hiệu ngày càng trẻ hóa, tăng mạnh từ 40 – 45 tuổi, thậm chí xuất hiện ở tuổi 20.
Đột quỵ là gì?
Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não. Đây là tình trạng não bị tổn thương nghiêm trọng do quá trình cung cấp máu lên não bị gián đoạn hoặc suy giảm đáng kể khiến não bị thiếu oxy và không đủ dưỡng chất để nuôi dưỡng các tế bào. Trong vòng vài phút nếu không được cung cấp đủ máu, các tế bào não sẽ bắt đầu chết.
Vì vậy, người bị đột quỵ cần được cấp cứu ngay lập tức, thời gian càng kéo dài, tế bào não chết càng nhiều sẽ ảnh hưởng rất lớn đến khả năng vận động và suy nghĩ của cơ thể, thậm chí có thể dẫn đến tử vong. cái chết. Hầu hết những người sống sót sau đột quỵ đều có sức khỏe kém hoặc bị các di chứng như liệt hoặc yếu một phần cơ thể, mất ngôn ngữ, rối loạn cảm xúc, suy giảm thị lực.
Các loại đột quỵ chính:
-Đột quỵ do thiếu máu cục bộ: Gây ra do tắc nghẽn động mạch, chiếm khoảng 85% các ca đột quỵ. Tuy nhiên, bệnh có thể phòng ngừa hiệu quả nếu thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh.
• Đột quỵ do huyết khối: Tình trạng tắc nghẽn do hình thành cục máu đông hoặc do mảng bám tích tụ trong động mạch ở cổ hoặc não.
• Đột quỵ do tắc mạch: Cục máu đông hình thành ở đâu đó trong cơ thể, thường gặp nhất là tim. Sau đó, nó di chuyển đến não gây ra tắc nghẽn.
-Đột quỵ do xuất huyết: Loại đột quỵ này là do một vết nứt trên bề mặt não hoặc động mạch não gây chảy máu. Đột quỵ do xuất huyết chiếm khoảng 15% tổng số các trường hợp đột quỵ.
– Đột quỵ do thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA): thường được gọi là đột quỵ nhỏ vì nó là một giai đoạn ngắn của các triệu chứng của đột quỵ, kéo dài vài phút.
Nguyên nhân gây ra đột quỵ là gì?
– Các yếu tố có thể kiểm soát
• Cao huyết áp: Tạo điều kiện hình thành các cục máu đông, cản trở dòng máu lên não hoặc gây áp lực lên thành động mạch và dẫn đến xuất huyết não.
• Hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tổn thương thành mạch máu, làm tăng xơ cứng động mạch và là nguyên nhân gây ra huyết áp cao.
• Cholesterol cao, thừa cân: Gây ra nhiều bệnh như cholesterol, cao huyết áp, bệnh tim và tăng nguy cơ đột quỵ.
• Bệnh tim mạch: Suy tim, rung nhĩ, nhiễm trùng tim, rối loạn nhịp tim có nguy cơ đột quỵ cao.
• Bệnh tiểu đường.
• Thiếu máu não thoáng qua.
• Đột quỵ tái phát: Tiền sử cá nhân bị đột quỵ có thể tái phát trong vài tháng đầu. Nguy cơ này kéo dài khoảng 5 năm và giảm dần theo thời gian.
– Yếu tố không kiểm soát được
• Tuổi tác: Mọi lứa tuổi đều có nguy cơ bị đột quỵ nhưng người lớn tuổi có nguy cơ bị đột quỵ cao hơn, đặc biệt là sau 55 tuổi.
• Giới tính: Nam giới có nguy cơ đột quỵ cao hơn nữ giới.
• Chủng tộc: Người Mỹ gốc Phi có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp đôi so với người da trắng.
• Tiền sử gia đình: Những người có người thân từng bị đột quỵ hoặc bị nhồi máu cơ tim hoặc cơn thiếu máu não thoáng qua có nguy cơ đột quỵ cao hơn dân số chung.
Các dấu hiệu cảnh báo sớm nhất của đột quỵ
Các dấu hiệu của đột quỵ có thể đến và đi rất nhanh, lặp đi lặp lại, bao gồm:
• Cơ thể mệt mỏi, đột nhiên cảm thấy không còn sức lực, mặt bị tê hoặc nửa người, nụ cười méo mó.
• Khó hoặc không cử động được tứ chi, liệt một bên cơ thể. Dấu hiệu đột quỵ chính xác nhất là không thể cùng lúc giơ cả hai cánh tay lên trên đầu.
• Khó phát âm, không rõ từ, dính từ, nói ngọng bất thường. Bạn có thể thực hiện kiểm tra bằng cách nói những câu đơn giản và yêu cầu bệnh nhân lặp lại, nếu không thể lặp lại thì bệnh nhân đang có dấu hiệu đột quỵ.
• Hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng đột ngột, mất khả năng phối hợp hoạt động.
• Giảm thị lực, mờ mắt, nhìn không rõ
• Đau đầu dữ dội, đến rất nhanh và có thể gây buồn nôn hoặc nôn
Những người đã từng bị đột quỵ có thể có một số triệu chứng trên. Các triệu chứng của đột quỵ khác nhau ở mỗi người. Ngoài ra, người bệnh có thể bị thiếu máu não thoáng qua với các triệu chứng tương tự như tai biến mạch máu não, nhưng chỉ trong vài phút. Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua là dấu hiệu cảnh báo một cơn đột quỵ sắp xảy ra, có thể trong vài ngày hoặc một tháng.
Các dấu hiệu của đột quỵ có thể đến và đi rất nhanh. Bạn cần lắng nghe cơ thể mình, khi thấy xuất hiện những dấu hiệu này, hãy chủ động đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để được kiểm tra. Thời gian “vàng” cho bệnh tai biến mạch máu não là 60 phút, cứ mỗi phút trôi qua, mức độ tổn thương của hệ thần kinh càng trở nên trầm trọng.
Điều trị và biến chứng sau đột quỵ
Càng để lâu, số lượng tế bào chết càng nhiều, khả năng vận động và suy nghĩ của cơ thể bị ảnh hưởng, thậm chí có thể tử vong. Vì vậy, những người đã bị đột quỵ cần được cấp cứu, chẩn đoán và điều trị ngay.
– Điều trị
Thời điểm vàng trong cấp cứu đột quỵ: Thời điểm vàng được hiểu là thời điểm tốt nhất để điều trị cho bệnh nhân đột quỵ với tỷ lệ hồi phục cao, biến chứng thấp nhất.
• Từ 4 đến 5 giờ đối với nhồi máu não dùng thuốc chống đông.
• Trong vòng 6 giờ đối với trường hợp nhồi máu não, phẫu thuật cắt huyết khối.
Tùy theo tình trạng của bệnh nhân, bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp can thiệp y tế cần thiết để cứu sống bệnh nhân và hạn chế tàn phế sau khi hồi phục.
Bệnh nhân đột quỵ cần được khám, chẩn đoán và điều trị càng nhanh càng tốt, tránh bỏ lỡ thời gian vàng khiến não bị tổn thương nặng, hiệu quả can thiệp kém, biến chứng sau can thiệp cao.
– Sơ cứu tại nhà cho người có dấu hiệu đột quỵ:
• Không để bệnh nhân ngã và gọi xe cấp cứu ngay lập tức.
• Đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng an toàn để bảo vệ đường thở và giữ an toàn cho bệnh nhân.
• Theo dõi chặt chẽ các dấu hiệu và phản ứng của bệnh nhân như suy giảm ý thức, nôn mửa, v.v.
• Tuyệt đối không tự ý bấm huyệt, đánh gió, châm cứu.
• Không cho bệnh nhân ăn uống vì có thể làm chất nôn hít vào đường hô hấp, làm tắc đường thở, rất nguy hiểm.
• Không được tự ý dùng thuốc hạ huyết áp hoặc bất kỳ loại thuốc nào khác.
– Triệu chứng:
• Phù não.
• Đau tim: Xơ vữa động mạch, xơ cứng, thu hẹp các động mạch làm tăng nguy cơ đau tim.
• Động kinh: Bệnh nhân lên cơn co giật do não bộ hoạt động không ổn định sau đột quỵ.
• Huyết khối tắc mạch (DVT): Tình trạng mất khả năng vận động trong thời gian dài có thể dẫn đến hình thành các cục máu đông trong tĩnh mạch chân gây tắc nghẽn mạch máu.
• Suy giảm chức năng nhận thức.
• Mất chức năng ngôn ngữ đột ngột.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu, nhiễm trùng bàng quang.
• Chân tay bị cứng, khó cử động.
• Viêm phổi.
• Loét do mất khả năng vận động, nằm liệt giường lâu ngày.
Làm thế nào để ngăn ngừa đột quỵ
Chế độ ăn uống hợp lý
Nguyên nhân dẫn đến đột quỵ xuất phát từ các bệnh lý tim mạch, tiểu đường, mỡ máu… Chế độ ăn uống là yếu tố quan trọng quyết định sự hình thành các bệnh lý này. Ăn uống với chế độ dinh dưỡng phù hợp là cách phòng ngừa tai biến mạch máu não hiệu quả.
• Ăn nhiều loại rau, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt
• Ăn nhiều thịt trắng, hải sản, trứng để bổ sung protein cho cơ thể, hạn chế thịt đỏ
• Hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán, đồ ăn nhanh
• Hạn chế đồ ngọt và thức ăn nhiều đường
• Uống nhiều nước lọc, nước trái cây, sữa đậu nành …
Thể dục hàng ngày
Tập thể dục giúp tăng cường lưu thông máu trong cơ thể, nâng cao sức khỏe, giúp tim mạch luôn khỏe mạnh. Tập thể dục 30 phút mỗi ngày, ít nhất 4 lần / tuần giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, dẫn đến đột quỵ.
Giữ ấm cơ thể
Cảm lạnh có thể gây ra huyết áp cao, làm tăng áp suất khiến mạch máu bị vỡ. Cần giữ ấm cơ thể và giữ gìn sức khỏe, nhất là đối với người cao tuổi khi thời tiết chuyển mùa.
Không hút thuốc
Hút thuốc là một trong những yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng bị đột quỵ. Hút thuốc lá cũng có hại cho sức khỏe của bạn và những người xung quanh. Nếu bạn bỏ thuốc lá trong vòng 2 đến 5 năm, nguy cơ bị đột quỵ của bạn sẽ giống như người chưa bao giờ hút thuốc.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Khám sức khỏe định kỳ phát hiện sớm các yếu tố gây đột quỵ và chủ động can thiệp sẽ giúp phòng ngừa đột quỵ hiệu quả.
Người bệnh tiểu đường, tim mạch, mỡ máu cần đi khám sức khỏe định kỳ để kiểm soát tình trạng bệnh, không để các chỉ số vượt ngưỡng nguy hiểm gây đột quỵ.
Khám sức khỏe định kỳ là một trong những cách nhận biết sớm và phòng ngừa bệnh, nhất là đối với những bệnh nhân có tiền sử tai biến mạch máu não, từ đó có phương án điều trị đạt hiệu quả tối ưu.
Tham khảo thêm tại https://nhathuocaz.com.vn hoặc https://nhathuochapu.vn
