Ung thư tuyên tụy hãy cùng thongtinbenh tìm hiểu và giải đáp thắc mắc này trong bài viết của chúng tôi nhé
Ung thư tụy là gì?
Trước khi khám phá chi tiết về ung thư tụy, chúng ta cần hiểu một cách tóm lược về giải phẫu và chức năng của tụy trong cơ thể.
Tụy là một tuyến lớn nằm ở ổ bụng, phía sau dạ dày và chạy ngang trước cột sống. Tụy gồm 3 phần chính: đầu tụy, được bao quanh bởi tá tràng (là phần đầu tiên của ruột non), phần giữa là thân tụy và đuôi tụy gần với gan. Kích thước tụy ở người trưởng thành thường khoảng 15cm. Tụy đảm nhận hai chức năng quan trọng:
1. Tụy tạo ra các hormone như Insulin và Glucagon để kiểm soát đường huyết, giúp cơ thể sử dụng và lưu trữ năng lượng từ thức ăn. Mất một phần của tụy có thể đặt cơ thể trong tình trạng rủi ro mắc bệnh đái tháo đường, đặc biệt là đối với những người đã có căn bệnh này, việc kiểm soát đường huyết có thể trở nên khó khăn hơn.
2. Tụy sản xuất các enzym tụy giúp tiêu hóa thức ăn trong ruột non. Mất một phần của tụy có thể dẫn đến giảm lượng enzym này, gây ra các triệu chứng như tiêu phân mỡ, chướng bụng, đau bụng, xì hơi nhiều và giảm cân.
Ung thư tụy có thể xuất phát từ tế bào nội tiết hoặc ngoại tiết của tuyến tụy. Tế bào nội tiết tạo ra hormone được giải phóng trực tiếp vào máu, trong khi tế bào ngoại tiết sản xuất enzym tụy để tiêu hóa thức ăn. Có thể gọi ung thư tụy là ung thư ngoại tiết, và khoảng 90% trường hợp xuất phát từ tế bào ngoại tiết, tập trung trong các ống dẫn nhỏ, hay còn gọi là ống tụy. Các ống này chứa dịch có men tụy và đổ vào ống tụy chính, sau đó đến ruột non. Hầu hết các trường hợp ung thư tụy là ung thư biểu mô tuyến ống tụy.
Ung thư tụy ngoại tiết có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trong tụy, nhưng thường thấy nhất ở đầu tụy. Đôi khi, ung thư từ bóng Vater (nơi ống mật và ống tụy kết hợp trước khi đổ vào tá tràng) có thể bị chẩn đoán nhầm thành ung thư tụy.
Nguyên nhân ung thư tuyến tụy
Các yếu tố nguy cơ có thể góp phần vào sự phát triển của ung thư tụy và có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm hoạt động cá nhân, môi trường xung quanh, và yếu tố di truyền. Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ liên quan đến ung thư tụy:
1. Thói quen hút thuốc lá: Hút thuốc lá được liên kết với tăng nguy cơ mắc ung thư tụy.
2. Sử dụng thức uống nồng độ cồn cao: Mức tiêu thụ rượu và bia cao có thể tăng nguy cơ mắc ung thư tụy. Hướng dẫn dinh dưỡng thường khuyến cáo giới hạn lượng uống hàng ngày để giảm rủi ro.
3. Béo phì hoặc thừa cân, lười vận động: Tình trạng béo phì, thừa cân và thiếu vận động có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư tụy.
4. Di truyền: Có yếu tố di truyền khiến người có quan hệ họ hàng mắc bệnh ung thư tụy có nguy cơ cao hơn so với người không có yếu tố này.
5. Tiền đái tháo đường: Các tình trạng như tiền đái tháo đường và sử dụng thuốc tiểu đường lâu dài có thể tăng nguy cơ mắc ung thư tụy.
6. Viêm tụy mạn tính: Viêm tụy mạn tính cũng là một yếu tố nguy cơ.
7. Tiền căn gia đình: Có tiền căn gia đình mắc viêm tụy hoặc ung thư tụy tăng nguy cơ mắc bệnh.
8. Tiếp xúc với hóa chất và kim loại nặng: Nhiễm kim loại nặng hoặc hóa chất độc hại có thể tăng nguy cơ mắc ung thư tụy.
9. Khuynh hướng di truyền: Những thay đổi hoặc đột biến trong bộ gen có thể tăng khả năng mắc bệnh ung thư tụy.
Các hội chứng di truyền có thể tăng nguy cơ mắc ung thư tụy bao gồm:
– Hội chứng Peutz-Jeghers (đột biến gen STK11).
– Viêm tụy có tính gia đình (đột biến gen PRSS1, SPINK1 hoặc CFTR).
– Hội chứng Lynch (đột biến bắt cặp sai – MLH1, MSH2, MSH6 hoặc PMS2).
– Hội chứng ung thư vú-buồng trứng di truyền (đột biến gen BRCA1 và/hoặc BRCA2).
– Hội chứng u hắc tố ác tính gia đình (FAMMM – đột biến gen CDKN2A).
Các dấu hiệu ung thư tụy bạn đừng vội bỏ qua
Ngoại trừ những đối tượng có nguy cơ cao và thường xuyên tham gia chương trình tầm soát ung thư tụy, phần lớn các trường hợp bệnh này thường được phát hiện khi đã ở giai đoạn tiến triển. Khi xuất hiện các dấu hiệu sau đây, quan trọng là người bệnh nên đưa ra thăm bác sĩ để được kiểm tra. Nếu có nghi ngờ về ung thư tụy, bác sĩ có thể yêu cầu thêm các xét nghiệm máu và hình ảnh để đưa ra chẩn đoán chính xác.
Các triệu chứng có thể xuất hiện khi mắc ung thư tụy bao gồm:
1. Sụt cân
2. Buồn nôn, nôn ói nhiều
3. Nước tiểu sậm màu, tiêu phân mỡ hoặc phân bạc màu
4. Vàng da, vàng mắt (vàng da nặng có thể gây ngứa)
5. Khó tiêu (ợ chua, ợ nóng, đầy bụng…)
6. Đau bụng hoặc đau lưng
7. Viêm tụy
8. Đường huyết khó kiểm soát
9. Bệnh đái tháo đường mới chẩn đoán
10. Huyết khối tĩnh mạch sâu mới phát hiện (cục máu đông trong tĩnh mạch hai chân)
11. Thuyên tắc phổi mới phát hiện (cục máu đông trong phổi làm tắc mạch máu phổi)
Triệu chứng như vàng da, tiểu sậm màu thường xuất hiện do sự tăng bilirubin trong máu. Bilirubin là một chất màu vàng-nâu tạo ra từ sự phá hủy tế bào hồng cầu. Mật, một chất được tạo ra ở gan, giúp tiêu hóa mỡ. Mật từ gan di chuyển qua ống dẫn mật đến đoạn đầu tụy, nơi nó hợp nhất với ống tụy chính và đổ vào tá tràng tại vị trí bóng Vater. Một khối u trong tụy có thể tạo ra áp lực, tắc nghẽn ống dẫn mật, làm tăng bilirubin và gây vàng mắt, vàng da, nước tiểu sậm màu, và phân bạc màu.
