Nổi hạch là bệnh gì và những điều cần biết

Nổi hạch là hiện tượng xuất hiện các khối nhỏ trên cơ thể phát triển rải rác dọc theo các khớp cổ tay, mắt cá chân hoặc bàn chân, nách, cổ, bẹn,… Có hình bầu dục hoặc hình tròn, thường có chất dịch bên trong, khi ấn vào các hạch sưng, bệnh nhân sẽ cảm thấy đau.

Nổi Hạch được phân bố ở nhiều vị trí trong cơ thể. Việc nổi hạch ở bất kỳ vị trí nào cũng có thể là một cảnh báo về vấn đề sức khỏe của bạn, đặc biệt là nổi hạch ở các vị trí gần tai. Vậy hạch là gì? nguyên nhân nào có thể dẫn đến nổi hạch và cách giải quyết với việc nổi hạch ở gần tai là gì?

Hạch trong cơ thể là gì?

Hạch bạch huyết là một phần rất quan trọng của hệ thống miễn dịch của cơ thể, nhằm giúp chống lại tình trạng nhiễm trùng. Trong cơ thể chúng ta có khoảng 500-600 hạch bạch huyết, nó nằm rải rác khắp cơ thể trên đường đi của mạch bạch huyết , chúng thường tập trung thành nhóm và nhận bạch huyết của từng vùng cơ thể. Có các hạch bạch huyết nằm nông dưới da mà chúng ta có thể sờ được ( sau tai, trên cổ, dưới cằm, vùng gáy, dưới hàm, hố nách hay quanh háng…). Và có các hạch nằm sâu trong ổ bụng, lồng ngực, … không thể sờ thấy và chỉ có thể phát hiện qua việc thăm khám chẩn đoán hình ảnh.

Hạch có hình trứng hoặc hình hạt đậu, được bao bọc bên ngoài bởi lớp vỏ xơ, nơi lõm vào được gọi là rốn hạch. Rốn hạch là một nơi đi vào nhu mô hạch của động mạch và là nơi đi ra của tĩnh mạch cùng bạch huyết quản ( dẫn bạch huyết ra khỏi hạch). Hạch bạch huyết được coi như là lính gác cổng của từng vùng cơ thể. Những tác nhân xâm nhập ngoại lai theo dòng bạch huyết sẽ được đưa tới các hạch Tại đây hạch bạch huyết nhờ các tế bào miễn dịch chuyên biệt để thu giữ và tiêu diệt các kẻ xâm nhập. Đồng thời còn sản xuất các kháng thể theo hệ tĩnh mạch và được đưa vào hệ tuần hoàn máu.

Nguyên nhân nào dẫn đến sưng hạch ở gần tai?

Những hạch này có tác dụng như một trạm kiểm soát an ninh chứa các tế bào bạch cầu (loại tế bào trong máu) có chức năng phát hiện và tiêu diệt các loại virus, vi khuẩn gây hại. Đặc biệt, hạch bạch huyết có khả năng lọc dịch bạch huyết, việc hạch này sưng lên nghĩa là có sự tích tụ xác vi khuẩn, virus lạ gây bệnh hay các tế bào chết.

Vì vậy, bản chất của hạch bạch huyết là có lợi và khi hiện tượng hạch nổi lên là có thể báo hiệu tình trạng nhiễm trùng, hay mắc bệnh. Vì vậy, bạn hãy đi khám khi xuất hiện hạch nổi ở dưới da để bác sĩ có thể phát hiện bệnh kịp thời. Hiện tượng nổi hạch sau tai khá phổ biến, hạch nổi lên có kích thước không quá lớn và có thể chỉ bé như những hạt đậu xanh, các hạt hạch này rất dễ làm người ta lầm tưởng là mụn trứng cá sau tai.

Việc nổi hạch gần tai có thể xuất phát từ một số nguyên nhân như:

Vì bạn bị rối loạn chức năng của cơ quan trong cơ thể hay suy giảm hệ miễn dịch.
Cơ thể bạn đã bị nhiễm trùng và có sự xuất hiện các loại vi khuẩn có hại.
Có thể đến từ hiện tượng ung thư di căn.
Mắc một số bệnh nghiêm trọng như: HIV, gout, viêm xương khớp, nhiễm trùng ở răng, viêm xoang, nhiễm trùng tai, biến chứng của bệnh cảm cúm,…
một trong những nguyên nhân gây nên hiện tượng sưng hạch bạch huyết ở tai có thể đến từ biến chứng do bệnh lao.
Với các em nhỏ có sức đề kháng yếu hay hệ miễn dịch kém thì hiện tượng nổi hạch phía sau tai là khá bình thường và không liên quan đến sự biến chứng của những căn bệnh nêu trên.

Nổi hạch ở gần tai cảnh báo nguy cơ mắc bệnh gì?

Nhiễm trùng:

Hạch ở vùng cổ hay tai bị sưng lên có khả năng do các loại vi khuẩn có hại, các tế bào chết ứ đọng lại ở các hạch bạch huyết vùng này. Bên cạnh đó, hạch nổi sau tai cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh thủy đậu, HIV, sởi, cúm, cảm lạnh, bệnh răng miệng, viêm họng,…Thậm chí, hạch sau tai và hạch vùng cổ không được chữa trị kịp thời có thể là tác nhân trực tiếp dẫn đến bệnh viêm vú. Bệnh viêm vú được hình thành từ biến chứng nhiễm trùng xương mastoid mà loại xương này thường có ở vùng tai.
Bên cạnh đó, viêm vú còn có nguy cơ hình thành nên các u, hạch sau tai mang theo mủ. Vì vậy, có thể nói nhiễm trùng vùng tai có thể hình thành bệnh viêm vú.
Có thể lý giải việc nổi hạch là khi tình trạng nhiễm trùng xuất hiện ở một khu vực nào đó, cơ thể sẽ phản ứng lại bằng việc gửi các tế bào bạch cầu đến khu vực bị ảnh hưởng nhằm chống lại tác nhân gây hại, làm phù nề cùng tụ dịch tại khu vực này.

U mỡ (hay hạch Lipoma):

Các khối u mỡ (hạch Lipoma) thường phát triển tại nhiều nơi trên cơ thể, bên dưới lớp da và hầu như là vô hại. Khi kích thước của các khối u mỡ to lên, dùng tay là có thể cảm nhận được.

Mụn trứng cá:

Mụn trứng cá thường xuất hiện do sự tích tụ nhiều dầu cùng các tế bào chết làm tắc nghẽn các nang lông. Khi mụn trứng cá to dần lên về kích thước, cứng, sưng, gây đau đớn khiến người ta sờ vào có cảm giác như đang nổi hạch sau tai.

Bệnh viêm tai giữa

Bệnh viêm tai giữa cũng là một dạng của bệnh nhiễm trùng khiến cho chất lỏng bị tích tụ lại gây ra đau nhức, sưng và khiến cho người bệnh bị nổi hạch sau tai.

Áp xe:

Khi mô hay tế bào tại một khu vực nào đó bị nhiễm trùng, cơ thể sẽ xảy ra phản ứng để tiêu diệt vi khuẩn hay virus xâm nhập bằng cách gửi tế bào bạch cầu đến khu vực ấy. Lúc này, tại các vị trí bị tổn thương, tế bào bạch cầu sẽ tích tụ lại rồi hình thành lớp mủ dày có chất lỏng trắng chảy ra bên ngoài được gọi là áp xe. Vùng da bị áp xe khi chạm vào thường sẽ thấy ấm cùng có cảm giác đau đớn.

Viêm xương chũm:

Bệnh xảy ra khi tai bị nhiễm trùng không được điều trị kịp thời và phát triển mạnh ở phần nhô sau tai làm cho các tế bào tập trung lại thành cục hạch tại đây. Dấu hiệu điển hình của bệnh lý viêm xương chũm là: sốt, giảm hoặc mất thính lực, đau đầu, dễ cáu gắt,… Nếu không được điều trị bệnh kịp thời và đúng cách bệnh có thể xảy ra các biến chứng nguy hiểm như: viêm màng não, áp xe ngoài màng cứng, nhiễm trùng máu,…

Bệnh về bạch huyết:

Những hạch bạch huyết nằm ở khắp nơi trên cơ thể có cả các vị trí gần tai. Bạch huyết được coi là trạm kiểm soát an ninh của cơ thể có chức năng tiêu diệt vi khuẩn và độc tố gây hại cho cơ thể. Khi hệ bạch huyết gặp vấn đề thì những hạt hạch sưng to lên ở vùng cổ và sau tai.

Nguy cơ mắc U nang bã nhờn:

Những u nang phát triển xung quanh tuyến bã nhờn được gọi là u nang bã nhờn hầu như không gây đau nhưng lại khiến người ta có cảm giác khó chịu. Nếu xảy ra nhiễm trùng có thể dẫn đến tình trạng u nang sưng to, đau đớn, tấy đỏ, có nhiều dịch mủ cùng máu ở bên trong. Bên cạnh đó việc hệ thống tuyến bã nhờn không hoạt động tốt, hay quá trình tổng hợp, phân giải gặp vấn đề cũng có thể khiến hình thành các u cục và các hạch ở vùng sau tai, cổ…

Nguy cơ bệnh ung thư:

Thông thường bệnh ung thư rất khó nhận biết ở giai đoạn đầu. Nếu có hạch nổi sau tai thì cũng cần cảnh giác về dấu hiệu cảnh báo cơ thể có thể đang mắc bệnh ung thư vùng cổ, đầu nhất là ung thư tuyến giáp. Bên cạnh đó, hạch nổi sau tai cũng có có thể do ung thư hạch bạch huyết hay ung thư da. Người mắc ung thư tuyến giáp thông thường nổi hạch vùng cổ, một số trường hợp có thể xuất hiện hạch sau tai. Theo thời gian, các hạch sẽ tăng dần về kích thước. Ban đầu, tính di động của hạch có thể khá cao nhưng sau đó nó sẽ bám dính ở vùng tai khi ấn vào có cảm giác đau và cứng. Ngoài ra, người bệnh cũng sẽ có các triệu chứng điển hình như: khàn tiếng, có u giáp ở cổ di động theo nhịp nuốt, nổi hạch nhỏ di động ở cổ, nuốt vướng, khó thở.

Cách nhận biết và phân biệt hạch lành tính và hạch ác tính.

Bạn có thể nhận biết các hạch gần tai là lành tính hay ác tính thông qua một số dấu hiệu sau:

Nhận biết các hạch lành tính thông qua:

Dựa vào kích thước thì Hạch lành tính có kích thước tương đối nhỏ chỉ khoảng vài mm đến dưới 1cm đồng thời ít có xu hướng to lên theo thời gian.
Khả năng di động của Hạch lành tính khi sờ có khả năng di động tốt, không dính vào những tổ chức xung quanh
Thời gian nổi hạch lành tính: thông thường biến mất sau khoảng vài ngày, nhiều nhất khoảng 3-4 tuần. Cần chú ý cảnh giác nếu hạch nổi kéo dài, không thuyên giảm hơn 1 tháng bởi đây có thể là một dấu hiệu cảnh báo bệnh lý mãn tính hay tiền ung thư.

Hạch lành tính thông thường xuất hiện khi có viêm nhiễm vùng lân cận, hạch nhỏ lại sau đó lặn dần khi tình trạng viêm nhiễm kết thúc.

Còn đối với các hạch ác tính thì:

Dựa vào kích thước: Đối với hạch ác tính, kích thước thường sẽ lớn, tăng nhanh dần theo thời gian, hạch mọc thêm xuất hiện tại nhiều vị trí.

Khả năng di động của hạch ác tính: Thường tại nguyên 1 vị trí, khả năng di động kém và sờ vào khó lay chuyển..

Thời gian nổi hạch ác tính: Hạch ác tính thường không lặn đi khi không được can thiếp các phương pháp điều trị.

Không phải bất cứ ai cũng có thể phân biệt hạch lành tính và ác tính trên thực tế tính chất hạch cũng có thể thay đổi tùy thuộc vào từng trường hợp bệnh. Vì vậy, ngay khi xuất hiện triệu chứng hạch nổi bất thường mà không rõ nguyên nhân, tốt nhất các bạn nên đến các cơ sở y tế chuyên nghiệp và uy tín để được khám chẩn đoán chính xác. Tùy theo vị trí hạch nổi và kết quả khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định những xét nghiệm như nội soi, chụp CT, siêu âm các vùng tương ứng, sinh thiết tế bào… để đưa ra các chuẩn đoán và phương pháp điều trị thích hợp kịp thời.

Nổi hạch gần tai có nguy hiểm hay không?

Tùy theo nguyên nhân nổi hạch và tính chất hạch mà sẽ có mức độ nguy hiểm khác nhau. Số lượng hạch nhiều hay ít, chỉ có 1- 2 cái hay là một chùm, một tràng, kích thước và Mật độ của hạch là to hay bé, mềm hay là chắc, cứng, hạch dính tại chỗ hay có sự di động, hạch di động được thì đỡ nhưng cố định, dính thì càng nguy hiểm.
Chú ý thời gian tồn tại dài hay ngắn của hạch và đừng quên hạch nổi hơn 1 tháng trở lên rất nguy hiểm và thường là dấu hiệu cảnh báo một bệnh lý mạn tính nào đó.

Một số hạch bạch huyết sưng sẽ trở lại bình thường sau khi tình trạng nhiễm trùng được cải thiện. Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu bạn lo lắng hay các hạch bạch huyết bị sưng của bạn có:

Sự xuất hiện không có lý do rõ ràng
Tiếp tục to lên hay đã có mặt trong hai đến bốn tuần
Cảm thấy cứng chắc hoặc không thể di chuyển khi bạn đẩy chúng
Có đi kèm với sốt liên tục, giảm cân không rõ nguyên nhân hoặc đổ mồ hôi đêm hoặc.

Cách điều trị nổi hạch ở gần tai như thế nào?

Chăm sóc nhằm giảm bớt sự khó chịu do các sưng hạch bạch huyết gây đau:

Chườm ấm: Nhúng khăn bông vào trong nước ấm rồi vắt bớt nước. Đắp khăn ấm tại khu vực bị nổi hạch lặp lại nhiều lần trong ngày. Điều này sẽ giúp tăng cường lưu thông máu đồng thời giảm sưng hạch.
Chườm mát: làm tương tự như chườm ấm, khác ở chỗ thay nước nóng bằng nước đá hoặc nước lạnh.
Nghỉ ngơi đầy đủ và chú ý Ngủ đủ giấc ( khoảng 7 – 9 tiếng mỗi đêm) luôn là điều cần thiết nhằm tăng cường hệ miễn dịch và hồi phục cơ thể.
Không ép chặt vùng nổi hạch do việc Ấn quá mạnh vào các hạch có thể khiến mạch máu xung quanh bị vỡ từ đó có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Sử dụngTinh dầu: Pha loãng 2 – 3 giọt dầu tràm trà với dầu dừa hay dầu olive. Sử dụng tăm bông thấm vào hỗn hợp này sau đó thoa lên các hạch bị sưng 2 lần/ngày. Bạn có thể sử dụng thay thế dầu tràm trà bằng dầu thầu dầu.
Dùng Mật ong: Trộn 1 cốc mật ong cùng 1 cốc giấm táo và vài táp tỏi xay nhuyễn với nhau. Cho hỗn hợp đã trộn vào hũ thủy tinh, đậy kín sau đó để trong ngăn mát tủ lạnh. Ăn 1 thìa hỗn hợp này mỗi ngày trước thời điểm ăn sáng. Hỗn hợp có thể sử dụng trong 5 – 7 ngày.
Uống Trà cúc dại echinacea: Uống trà cúc dại có thể giúp giảm sưng hạch do nhiễm khuẩn.
Bổ sung Tảo xoắn Spirulina: Bổ sung tảo xoắn hàng ngày (từ bột tảo xoắn hay thực phẩm chức năng) có thể giúp giảm sưng hạch.
Chú ý Chế độ ăn uống: Nên ăn nhiều loại thực phẩm giàu vitamin C (cam, quả mọng, quýt, dứa, rau lá xanh đậm…) để tăng cường khả năng kháng khuẩn, và chống nhiễm trùng cho cơ thể.

Phương pháp điều trị với trường hợp nổi hạch gần tai tùy thuộc vào nguyên nhân bệnh lý gây nổi hạch.
Trong các trường hợp nổi hạch sau tai, bác sĩ thường sẽ xem xét thêm về các dấu hiệu nhiễm trùng khác. Nếu vi khuẩn là một nguyên nhân gây nhiễm trùng, bệnh nhân có thể cần dùng thuốc kháng sinh. Khi sử dụng thuốc, các hạch sẽ không biến mất ngay mà cần có thời gian để thuyên giảm từ từ. Trường hợp viêm mông mủ tại hạch, bác sĩ có thể cho rạch và sử dụng kháng sinh sau tháo mủ. Khi phát hiện một khối u vùng tai nghi là hạch, người bệnh không nên tự ý điều trị như chích hay làm các cách cho hạch xẹp. Bởi vì, những việc này có nguy cơ gia làm tăng nhiễm trùng tại hạch. Hơn nữa, điều đó còn có thể làm chậm trễ việc chẩn đoán và điều trị các bệnh lí tiềm ẩn.

Bản chất của hiện tượng nổi hạch vùng tai rất đa dạng. Mức độ nguy hiểm của tình trạng này tùy thuộc vào nguyên nhân bệnh lí đằng sau nó. Thông thường là do viêm nhiễm, chấn thương dị ứng, và rối loạn miễn dịch. Hạch thường bình thường trở lại sau khi các nguyên nhân được giải quyết. Hãy thường xuyên lưu tâm đến những biểu hiện của cơ thể và thăm khám kịp thời. Đó là chìa khóa vàng để giúp phát hiện nhanh và điều trị đúng các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Tư Vấn - Giải đáp