Cách chữa bệnh da liễu zona như thế nào

Bệnh zona, hay còn gọi là herpes zoster, là một loại bệnh nhiễm trùng do virus Varicella zoster gây ra. Virus này ban đầu gây bệnh thủy đậu (varicella) thường xuất hiện ở trẻ em, sau đó nằm yên trong hạch rễ thần kinh hàng chục năm và có khả năng tái phát sau này dưới dạng bệnh zona. Tuy nhiên, không phải tất cả những người nhiễm virus Varicella zoster đều phát triển thành bệnh zona.

Khoảng 95% người lớn có kháng thể đối với virus Varicella zoster. Trong số những người có sơ nhiễm đối với virus này, khoảng 10-20% sẽ mắc bệnh zona. Mọi người ở mọi độ tuổi đã từng nhiễm virus Varicella zoster đều có khả năng phát triển zona, nhưng tỷ lệ mắc bệnh tăng theo tuổi. Zona hiếm gặp ở trẻ em và thanh niên, trong khi trên 60% bệnh nhân zona là người trên 50 tuổi. Ngoài nhóm người cao tuổi, nhóm người suy giảm miễn dịch cũng có nguy cơ cao mắc bệnh zona. Zona tái phát thường xảy ra ở những người có hệ thống miễn dịch suy giảm.

Bệnh zona ở trẻ thường có xu hướng lành tính và ít gây di chứng, trong khi ở người lớn, bệnh có thể gặp các biến chứng nặng. Đặc biệt, sau khi mắc bệnh zona, tỷ lệ xuất hiện biến chứng đau thần kinh sau zona ở người trên 50 tuổi cao gấp 15-25 lần so với người dưới 30 tuổi.

Triệu chứng của bệnh zona thường bắt đầu bằng đau và dị cảm ở da, thường xảy ra trước khi phát ban 1 đến 3 ngày, đôi khi kéo dài 1 tuần hoặc lâu hơn. Cảm giác ở da có thể khác nhau từ ngứa, nóng rát đến đau dữ dội, đau sâu bên trong. Sau đó, da trong vùng bệnh zona xuất hiện các sẩn hồng ban. Bóng nước hình thành và hóa đục (mụn mủ) vào ngày thứ ba, sau đó khô và đóng vảy trong 7 đến 10 ngày. Các tổn thương da thường tồn tại 2 đến 3 tuần.

Ở người bình thường, các tổn thương mới tiếp tục xuất hiện trong 1 đến 4 ngày (đôi khi kéo dài tới 7 ngày). Phát ban nghiêm trọng và kéo dài lâu hơn ở người cao tuổi, phát ban ít trong thời gian ngắn xảy ra ở trẻ em. Tổn thương da thường tập trung ở vùng hông, lưng, cổ, đùi, hay một bên mặt da dầu, và có thể xuất hiện ở mắt, tai, niêm mạc miệng hoặc sinh dục một bên. Đôi khi, tổn thương da có thể bị nhầm lẫn với “bệnh giời leo” do tiếp xúc với con giời.

Đau là một triệu chứng quan trọng trong bệnh zona, đặc biệt là ở người cao tuổi. Mặc dù không phải tất cả bệnh nhân zona đều trải qua đau, nhưng hầu hết (>85% bệnh nhân trên 50 tuổi) đều trải qua đau hoặc không thoải mái trong giai đoạn cấp (30 ngày đầu sau phát ban), có thể từ nhẹ đến nặng. Đau có thể biểu hiện dưới dạng nhói, bỏng rát, đau bụng, hoặc đau như bị đâm. Đau thường tập trung dọc theo dây thần kinh ở một nửa bên cơ thể. Một số bệnh nhân có thể trải qua ngứa nhiều hơn là đau. Đau có thể gây ảnh hưởng lớn đến tình trạng thể chất, tinh thần và chức năng xã hội của bệnh nhân.

Đau dây thần kinh sau zona là tình trạng đau thần kinh kéo dài hơn 3 tháng (một số định nghĩa >1 tháng, 4 tháng hoặc 6 tháng) sau khi triệu chứng da do herpes zoster đã được chữa lành. Theo định nghĩa này, tỷ lệ mắc đau dây thần kinh sau zona là 8-12%.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc đau dây thần kinh sau zona bao gồm người già (>50 tuổi), cơn đau cấp tính nặng trong giai đoạn cấp, phát ban ở da nặng (được định nghĩa là >50 tổn thương, bao gồm sẩn, mụn nước hoặc mụn nước

 bị vỡ), thời gian trễ trong việc bắt đầu điều trị sau khi phát ban, vị trí của bệnh zona (đặc biệt là ở vùng mặt hoặc thân mình), và tình trạng ức chế miễn dịch nặng hoặc mắc bệnh suy giảm miễn dịch như đái tháo đường, lupus đỏ hệ thống, và các tình trạng khác.

Chăm sóc và điều trị đúng cách có thể giúp giảm thời gian mắc bệnh zona thần kinh, đồng thời giảm triệu chứng và tăng tốc quá trình hồi phục của vùng da bị ảnh hưởng.

 Nguyên tắc điều trị bệnh

– Hạn chế gãi: Việc gãi có thể làm tăng nguy cơ để lại sẹo do nhiễm trùng thứ phát. Trong trường hợp quá ngứa, có thể sử dụng thuốc kháng histamin theo hướng dẫn của bác sĩ.

– Thuốc giảm đau: Trong trường hợp bệnh nhân gặp đau hoặc rát, có thể sử dụng thuốc giảm đau như acetaminophen, nhưng cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ.

– Làm dịu cơn đau và khô vết thương: Sử dụng băng ép ngâm nước lạnh và áp dụng vào vùng vết thương bị rỉ mủ khoảng 7-8 lần mỗi ngày, mỗi lần 20 phút. Ngưng áp dụng khi vết thương đã khô.

– Vệ sinh vùng vết thương: Sử dụng xà bông và nước sạch để vệ sinh vùng vết thương, nhằm tránh nguy cơ nhiễm trùng.

– Mặc quần áo thoải mái: Chọn quần áo rộng rãi để tránh cọ sát vào vùng vết thương, giảm đau.

– Hạn chế tiếp xúc với người xung quanh: Đặc biệt là tránh tiếp xúc với những người chưa từng mắc thủy đậu hoặc có hệ miễn dịch yếu.

 Dùng thuốc

– Tuân theo chỉ định của bác sĩ: Việc sử dụng thuốc chữa zona cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

– Thuốc giảm đau: Sử dụng thuốc giảm đau như acetaminophen sau khi zona đã lành để giảm cơn đau dây thần kinh.

– Thuốc kháng virus: Sử dụng thuốc như acyclovir trong giai đoạn sớm để tăng hiệu quả điều trị.

– Kháng sinh: Trong trường hợp bội nhiễm, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh.

– Corticoid Sử dụng corticoid để giảm viêm, nhưng cần thận trọng vì có thể gây nhiều tác dụng phụ.

Quá trình điều trị nên được thực hiện theo hướng dẫn cụ thể từ bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.