U tuyến giáp và ung thư tuyến giáp

Bệnh u tuyến giáp hay còn được gọi là ung thư tuyến giáp là hiện tượng xuất hiện các nốt hoặc khối đặc hoặc lỏng trong nhu mô của tuyến giáp, còn được gọi là nhân tuyến giáp. Tuyến giáp là một tuyến nhỏ nằm ở phía trước của vùng cổ, ngay trên xương ức.

Hầu hết các u tuyến giáp không gây ra các triệu chứng đáng chú ý và thường không nghiêm trọng, do đó chúng thường không dễ phát hiện. Thay vào đó, chúng thường được phát hiện ngẫu nhiên trong quá trình kiểm tra sức khỏe định kỳ qua siêu âm vùng cổ. Mặc dù phần lớn các khối u tuyến giáp lành tính, nhưng cũng có một số ít có thể là ung thư. Triệu chứng của u tuyến giáp thường xuất hiện khi chúng phát triển đến kích thước lớn, gây ra áp lực và khó khăn trong các hoạt động hô hấp và nuốt.

Đến nay, nguyên nhân của u tuyến giáp vẫn chưa được hiểu rõ, tuy nhiên, các yếu tố nguy cơ sau đây được cho là có thể gây ra bệnh này:

1. Bức xạ ion hóa: Bức xạ ion hóa được biết đến là một yếu tố nguy cơ đối với cả u tuyến giáp lành tính và ác tính. Những người tiếp xúc với bức xạ ion hóa có thể phát triển các khối u tuyến giáp với tỷ lệ 2% hàng năm. Tỷ lệ mắc bệnh ác tính đã được ghi nhận là cao, chiếm từ 20-50% trong số các khối u tuyến giáp đã được chiếu xạ trước đó.

2. Thiếu hoặc thừa chất i-ốt: Sự thiếu hoặc thừa chất i-ốt trong chế độ ăn uống đôi khi có thể gây ra sự phát triển của u tuyến giáp.

3. Các yếu tố khác: Các yếu tố khác có thể dẫn đến tăng nguy cơ mắc u tuyến giáp và bướu cổ bao gồm: hút thuốc lá, béo phì, hội chứng chuyển hóa, uống rượu, tăng mức độ yếu tố tăng trưởng giống insulin-1 (IGF-1), u xơ tử cung.

Các triệu chứng của u tuyến giáp có thể bao gồm:

– Khối u ở vùng cổ trước có thể nhìn thấy được.

– Khối u chèn ép vào dây thanh quản gây khàn tiếng.

– Khối u chèn ép vào khí quản hoặc thực quản, gây khó thở hoặc khó nuốt.

– Cường giáp với các triệu chứng như giảm cân không rõ nguyên nhân, tăng tiết mồ hôi, run, lo lắng, nhịp tim nhanh hoặc không đều, rối loạn kinh nguyệt hoặc mất kinh, tiêu chảy và đi tiểu thường xuyên hơn, tăng khẩu vị.

– Suy giáp với các triệu chứng như mệt mỏi, tê và ngứa ran ở tay, tăng cân, da và tóc khô, thô ráp, táo bón, trầm cảm, kinh nguyệt ra nhiều và thường xuyên.

Các biến chứng của u tuyến giáp có thể bao gồm:

1. Cường giáp:

   – Cường giáp là một biến chứng có thể xảy ra ở những bệnh nhân có nhân giáp tăng chức năng. Một khối u hoặc nhân tuyến giáp tăng sản xuất hormone tuyến giáp, dẫn đến sự dư thừa hormone trong cơ thể.

   – Các biểu hiện lâm sàng của cường giáp có thể bao gồm đổ mồ hôi, đánh trống ngực, rối loạn dung nạp glucose, giảm cân, yếu cơ, yếu xương, không dung nạp nhiệt, lo lắng hoặc cáu kỉnh, và khủng hoảng nhiễm độc giáp. Tuy nhiên, phần lớn các nhân giáp là lành tính và hầu hết bệnh nhân sẽ không có triệu chứng.

2. Khó nuốt:

   – Một số ít bệnh nhân, đặc biệt là những người bị viêm tuyến giáp, có thể gặp khó khăn trong việc nuốt do sưng to vùng cổ và đau vùng cổ.

Đánh giá ban đầu cho bệnh nhân có nhân tuyến giáp bao gồm việc thu thập tiền sử cá nhân và gia đình, kiểm tra sức khỏe, tiến hành các xét nghiệm hormone tuyến giáp (FT3, FT4), hormone kích thích tuyến giáp (TSH), và siêu âm tuyến giáp để xác định đặc điểm của nhân giáp.

Sau khi siêu âm phát hiện có nhân hoặc u tuyến giáp, bác sĩ sẽ chỉ định chọc hút tế bào kim nhỏ nhân/u tuyến giáp thường dưới hướng dẫn của siêu âm để tăng độ chính xác cho xét nghiệm tế bào học, xác định bản chất khối u là lành tính hay ác tính để có hướng quản lý và điều trị. Trong một số trường hợp, có thể cần phải tiến hành xét nghiệm gen di truyền, dấu ấn hóa mô miễn dịch cũng như các phương pháp hình ảnh như siêu âm đàn hồi mô, MRI, CT và FDG-PET/CT.

Xét nghiệm hormone kích thích tuyến giáp (TSH) là một bước quan trọng trong đánh giá ban đầu của bệnh nhân. Sự biến đổi trong mức độ TSH có thể cung cấp thông tin quan trọng về chức năng của tuyến giáp và hướng dẫn cho quá trình điều trị tiếp theo. Nếu mức độ TSH bình thường hoặc cao, có thể gợi ý nguy cơ ung thư tuyến giáp. Tuy nhiên, mức độ TSH thấp thường liên quan đến các khối u lành tính.

Sau khi xác định mức độ TSH, bước tiếp theo cho bệnh nhân có mức độ TSH thấp là đánh giá khả năng xuất hiện của nhân độc tuyến giáp (nhân tuyến giáp tăng chức năng) thông qua việc xạ hình tuyến giáp với Tc-99m hoặc I-ốt 131. Các nhân giáp tự hoạt động thường lành tính và hiếm khi cần phải được chẩn đoán chi tiết hơn.

Siêu âm tuyến giáp là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh quan trọng được sử dụng để đánh giá các nhân tuyến giáp. Phương pháp này cung cấp thông tin về kích thước, cấu trúc, những thay đổi nhu mô và có thể phát hiện các tổn thương nhỏ đến 2 mm. Siêu âm tuyến giáp thường được sử dụng để phân biệt giữa các tổn thương lành tính và ác tính, đồng thời tránh cho người bệnh phải sử dụng các thủ thuật xâm lấn không cần thiết.

Chọc hút kim nhỏ (FNA) là một bước quan trọng trong quá trình đánh giá và chẩn đoán nhân giáp. Việc này cung cấp thông tin quan trọng về tính chất của tổn thương và có thể xác định liệu tổn thương có tính lành tính hay ác tính. Quyết định thực hiện FNA dựa trên rủi ro của từng bệnh nhân và các yếu tố khác nhau, như bệnh sử, khám lâm sàng và kết quả siêu âm.

Chẩn đoán tế bào học là một phần không thể thiếu trong quá trình chẩn đoán u tuyến giáp. Phương pháp này phân loại các phát hiện tế bào thành các loại khác nhau để xác định tính chất của tổn thương. Các kết quả này giúp đưa ra quyết định về phương pháp điều trị tiếp theo và quản lý bệnh.